Hava Kalite İndeksi – HKİ, tüm dünyada yaygın olarak kullanılan bir sınıflama sistemi olup kişinin yaşadığı bölgedeki hava kalitesinin raporlayan ölçüdür. Hem çevreye hem de insan sağlığına yönelik büyük bir tehdit oluşturan hava kirliliği, belirlenen ölçütler doğrultusunda kamuoyuna belirli yöntem ve kriteler ile sunulur. Hava kalitesi standartlarına göre belirlenen indeksler, havanın ne kadar temiz veya ne kadar kötü olduğunda dair bilgileri bölgede yaşayan insanlara sunar.
Hava Kalitesi İndeksi Nedir, Ölçümü Gerçekleştirilen Kirleticiler Nelerdir?
Yaşam kalitesi, yaşanılan bölgedeki havanın kalitesi ile doğru orantılı olduğundan dolayı Hava Kalitesi İndeksi, hava kalitesinin ölçümü için bir gerekliliktir. Zira HKİ, partikül ya da gaz halindeki kirleticilerin kişiler için sağlık riski seviyesini ifade eden standartlaştırılmış bir ölçüsüdür. Dünyanın pek çok yerinde olduğu gibi ülkemizde oluşturulan Ulusal Hava Kalitesi İndeksi EPA tarafından geliştirilen indekslerin, Ulusal Mevzuatımız ve sınır değerlerimize göre uyarlanması ile oluşturulmuştur. İstasyonlar aracılığıyla izlenen temel kirleticiler ise şu şekildedir:
- Partikül maddeler-PM10
- Karbon monoksit- CO
- Ozon- O3
- Azot dioksit NO2
- Kükürt dioksit
Hava Kalitesi İndeksi Nasıl Hesaplanır ve Nasıl Sınıflandırılır?
HKİ ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonları ölçülürken bu doğrultuda hava kalitesinin iyi mi kötü olduğu belirlenir. Hava kalitesinin düşük olması halinde hava kalitesinin iyileştirilmesine yönelik bazı planlamalar yapılır. Peki hava kalitesi indeksi nasıl hesaplanır? HKİ, belli kirletici konsantrasyonlarını ayrı ayrı kaydedip hesaplayan ölçüm cihazlarından oluşan ağ yardımıyla elde edilir. Ölçüm değerleri ise belirlenen HKİ değerlerine dönüştürülürken kirleticiler için hesaplanan en yüksek HKİ değerinin o günkü HKİ değerini oluşturduğu belirtilir. Bu noktada sağlık bir hava için hava kalitesi indeksi kaç olmalı sorusu birçok kişi tarafından merak edilir. HKİ, 6 farklı kategoriden oluşur. Ölçümlerde gösterilen kirleticilerin değerlerinin artması hava kirliliğinin insan sağlığı için tehdit oluşturduğu anlamına gelir.
Kategorideki her bir aşama renk ve risk aralıklarına göre oluşturulsa da risk aralıklarının ülkeden ülkeye değişebileceği de ifade edilir. Ülkemizdeki renk ve kirleticilerin risk aralıkları şu şekildedir: İndeks değeri 0-50 arasında olan kirleticiler yeşil ile simgelenir ve hava kalitesinin az ya da hiç risk teşkil etmediğini ifade eder. Sarı ile belirtilen 50-100 aralığı bazı kirleticilerin hassas insanlar için orta düzeyde sağlık riski oluşturduğu anlamına gelirken turuncu ile simgelenen 100-150 indeks aralığı da hassas gruptaki insanlar için bazı sağlık etkilerinin oluşabileceğini ifade eder. 150-200 indeks değeri hava kalitesinin sağlığa zararlı olduğunu belirtir ve simge olarak kırmızı renk ile gösterilir. 200-300 değerlerinin çok sağlıksız olduğu mor renk ifade edilir ve bordo renk ile simgelenen 300-500 aralığındaki değerlerin herkes için ciddi sağlık etkileri oluşturduğu belirtilir.
