Hava kirliliği, çağımızın en büyük sorunlarından biri olup iklim değişikliğinden toplum ve birey sağlığına kadar birçok şekilde yaşamımızı etkilemektedir. Pek çok kişi gün içerisinde kirleticilere maruz kalarak bazı sağlık sorunları ile karşılaşmaktadır. Zira kirleticiler genellikle sağlık sorunları ile ilişkilendirilir. Bu noktada temiz havanın ne kadar önemli olduğu hatırlanırken önemli bir halk sorunu olarak nitelendirilebilirken Dünya Sağlık Örgütü tarafından kirlilik nedeniyle her yıl 2,4 milyon kişinin öldüğü dile getirilir. Bununla birlikte hava kirliliğinin azaltılması için bazı stratejilerin geliştirilmesi önem arz eder. Peki hava kalitesini olumsuz etkileyen etkenler nelerdir ve bu etkenler nasıl giderilir?
Hava Kirliliği Nedenleri Nelerdir?
Çevre Koruma Ajansı – EPA tarafından kirleticiler 3 farklı şekilde sınıflandırılmaktadır. Bunlar biyolojik kirleticiler; bakteriler, polenler, ve hayvan tüyleridir. İkincisi kimyasal kirleticiler olup bu kirleticiler içerisinde tütün dumanı, karbonmonoksit, nitrojen dioksit ve Uçucu Organik Bileşikler bulunur. Son olarak ise toz, kir ve talaş gibi parçacıklar kategori içerisinde yer alır.
- İç mekan hava kalitesinin düşmesine sebep olabilecek yetersiz havalandırma, yüksek sıcaklık ve nem gibi etkenler kirliliğin oluşmasına sebep olmaktadır.
- Yapı malzemelerinden kaplamalara ve boyalara kadar pek çok yerde bulunan asbest kirliliğin önde gelen faktörlerindendir.
- Canlı kaynaklar arasında gösterilen hamam böcekleri, küf ve mantarlar iç mekan hava kalitesini olumsuz etkilemekle beraber birtakım sağlık sorunlarına neden olmaktadır.
- Renksiz ve kokusuz bir gaz olan karbonmonoksit, sobalardan ya da ısıtıcı gibi cihazlardan kaynaklanmaktadır. Kişinin en kadar soluduğuna bağlı olarak mide bulantısından baş dönmesine ve kalp rahatsızlıklarına kadar pek çok sağlık sorununa neden olabilmektedir.
- Nitrojen dioksit, kokusuz ve renksizdir. Kaynağı doğal gaz ve gazyağı yanmasıdır. Bu kirleticiye uzun süre maruz kalmak akciğerlere zarar verebileceği gibi astım semptomlarını da kötüleştirebilir.
Diğer iç mekan kirleticileri ise şu şekildedir:
- Partikül maddeler
- Formaldehit
- Radon
- Pasif İçicilik
- Kükürt dioksit
Hava Kirliliği Nasıl Giderilir?
İç mekan havası, dış mekan havasına göre daha fazla kirleticiye ev sahipliği yaptığından dolayı kişilerin güvenli yaşam alanları oluşturmak adına bazı önlemleri alması oldukça önemlidir. Dış hava kirliliği ile kötü iç hava kalitesi birbiriyle bağlantılıdır. Zira dışarıda bulunan kötü hava, açık pencere ve kapılar ile iç mekana girebileceği gibi duvardaki çatlaklar aracılığı ile de yaşam alanlarına girebilmektedir.
- Kirliliğe en az şekilde maruz kalmak için iç mekanı temiz tutmaya çalışmak önemlidir. Bunun için iç mekan kirlilik kaynakları kontrol edilebilir. İç mekan içerisinde sigara içmemeye özen gösterilebilir. Yaşam alanlarındaki nem seviyesinin %40 civarında tutulmasına dikkat edilebilir. Yemek yaparken aspiratör ve davlumbazdan yardım alınabilir.
- İç mekanlarda yeterli havalandırılmanın sağlanması, hava kalitesini iyileştirebilecek bir başka yöntemdir. Yemek kokusundan evde kullanılan ürünlerin kokusuna kadar birçok etken iç mekanın havasını ağırlaştırabilir. Dış ortam havasının kalitesiz seviyelerde olmadığı zamanlarda pencereleri açmak iç mekanın taze hava ile doldurulmasını mümkün kılar.
- Hem kirleticileri hem de kötü kokuları filtreleyebilecek hava temizleme cihazı edinilebilir. Bu sayede yüksek performanslı hava temizleyici ile havadaki partiküller büyük bir oranda giderilir. En efektif ürünler içerisinde yer alan HEPA filtreli hava temizleme cihazı çeşitleri toz, kir, mikrop ve duman gibi zararlı maddeleri temizleyerek güvenli yaşam alanları oluştururlar.
- Evlerin düzenli aralıklarla temizlenmesi hava kalitesini önemli ölçüde değiştirecektir. Süpürme ve toz alma gibi işlemler ile evi saran tozlar giderilebilir. Temizlik esnasında doğal temizlik ürünlerinden yardım alınabileceği gibi tozları hapsetme başarıları ile adından söz ettiren HEPA filtreli süpürgelere de başvurulabilir.
- NASA tarafından gerçekleştirilen eski çalışmalarda, bitkilerin ve ilgili toprak mikroorganizmalarının iç mekan kirletici seviyelerini azaltmada kullanılabileceği ortaya konulmuştur. Doğal hava temizleyiciler olarak görev yapabilecek bitkiler ile iç hava kalitesi iyileştirilebilir. 2011’de Portekiz, Aveiro’da yer alan bir ilkokulda gerçekleştirilen araştırma sonuçlarına ulaşmak için tavandan 6 adet saksı bitkisi asılmıştır. Bitkiler asıldıktan sonra ise CO2 ve PM10 konsanstrasyonlarında azalma gözlemlenmiştir.
